План – канспект урока беларуская літаратуры ў 6 класе Тэма : Сяргей Тарасаў. “Еўфрасіння Полацкая”

Дзяржаўная ўстанова адукацыі ”Сярэдняя школа №14 г. Полацка”

План – канспект урока беларуская літаратуры ў 6 класе

Тэма :

Сяргей Тарасаў. “Еўфрасіння Полацкая”

Падрыхтавала

Алексіна Г.П, настаўнік

беларускай мовы і літаратуры 1 катэгорыі

Полацк 2017

Адкрыты ўрок па беларускай літаратуры ў 6 «Б” класе

Тэма: Сяргей Тарасаў. “Еўфрасіння Полацкая”

Мэта: - узнавіць і пашырыць веды вучняў пра беларускую асветніцу і

святую Еўфрасінню Полацкую, пазнаёміць з мастацкім увасабленнем яе

вобраза ў творы С. Тарасава;

- выявіць вучнёўскія ўражанні ад прачытанага тэксту;

- дапамагчы асэнсаваць веліч постаці асветніцы, яе ролі ў беларускай гісторыі;

- спрыяць фарміраванню ў вучняў творчых, разумовых і даследчых здольнасцей, развіваць навыкі выразнага чытання, вуснага маналагічнага маўлення, умення працаваць у групах;

 - спрыяць выхаванню павагі да сваёй гісторыі, свайго народа.

Ход урока:

1. Арганізацыйны момант.

2. Уступнае слова настаўніка.

Мінуласць  ляжыць  надмагільным  вянком 

 над тымі, што ў смерці застылі,
 ззяе  святлом  праз  цемру  вякоў
 святое імя Еўфрасінні. 

1 чытальнік

Беларусь, твая дачка я.

Зярнятка я, а ты мая ралля.

Якой жа мовы ад мяне чакаеш

Ты, узрасціўшая мяне зямля?

2 чытальнік

Я крывінка твая – крывічанка,

Я былінка твая – палачанка,

Як над пожняй тужлівая чайка,

Я лячу да цябе , Радзіма,

Са святога Ерусаліма.

3 чытальнік

Чую звон твой Сафія, чую

Скрозь стагоддзі і скрозь муры

У бяскрайнюю ноч глухую

І пад час світальнай зары!

4 чытальнік

Беларусь – Ефрасіння Святая,

памаліўшыся на раздарожжы,

павярні свае вочы да Божых –

Добры Божа цябе прывітае.

- Скажыце , калі ласка, пра каго ідзе гаворка ў гэтых вершаваных

радках? Абгрунтуйце сваю думку.

3. Тлумачэнне і замацаванне новага матэрыялу.

Сапраўды, вершы прысвечаны Еўфрасінні Полацкай, унучцы слаўнага

князя Усяслава Чарадзея, якая засталася жыць у памяці нашчадкаў. І сёння мы з вамі здзейснім падарожжа ў далёкае XII стагоддзе… Эпіграфам да нашага ўрока будуць словы Дануты Бічэль. Тэма сённяшняга ўрока: Сяргей Тарасаў. “Еўфрасіння Полацкая” ( запішыце, калі ласка, яе ў сшыткі).

Мэта – узнавім і пашырым вашы веды пра беларускую асветніцу і святую Еўфрасінню Полацкую, пазнаёмімся з мастацкім увасабленнем яе вобраза ў творы С. Тарасава; выявім вашы ўражанні ад прачытанага тэксту; асэнсуем веліч постаці асветніцы, яе ролі ў беларускай гісторыі; будзем фарміраваць творчыя, разумовыя і даследчыя здольнасці, развіваць навыкі выразнага чытання, вуснага маналагічнага маўлення, умення працаваць у групах; выхоўваць павагу да сваёй гісторыі, свайго народа.

2. Запісаць асацыятыўны радок на вобраз Еўфрасінні Полацкай

(запісаць у слупок).

      Зачытванне слоў-асацыяцый  (найбольш пашыраныя паняцці: храм, свяча, келля, кніга, Крыж, пяро)

3.      Разгляд мастацкага твора С.Тарасава “Еўфрасіння Полацкая”

Для таго, каб дасягнуць пастаўленых мэт, вы падзелены на групы:

“Чытальнікі”, “Гісторыкі”, “Даследчыкі”. Дарэчы, прадстаўнікі групы

“Чытальнікі” перад намі ўжо выступалі. А ўсе разам мы з вамі будзем яшчэ крытыкамі і аналітыкамі.У канцы ўрока кожная група прадставіць свой праект “ Еўфрасіння Полацкая”, падрыхтаваныя для гэтага лісты ляжаць у вас на партах. На прыканцы ўрока ў вас павінна там з’явіцца ўсё тое, што, на вашу думку, звязана з імем славутай асветніцы.

Я ўжо вам сказала, што сёння мы адправімся ў старажытны Полацк XII

стагоддзя. А яшчэ, каб лепш арыентавацца ў падзеях далёкага мінулага, мы з вамі патлумачым лексічнае значэнне некаторых слоў:

Манастыр – 1. Рэлігійная абшчына манахаў або манашак, якая ўтварае

царкоўна-гаспадарчую арганізацыю. 2. Тэрыторыя, царква і жылыя

памяшканні такой абшчыны.

Сабор – галоўная або вялікая царква ў горадзе, манастыры.

Царква – 1. Аб’яднанне паслядоўнікаў той або іншай рэлігіі,

арганізацыі, якая кіруе рэлігійным жыццём. 2. Памяшканне, у якім

адбываецца набажэнства.

Ігумення – настаяцельніца праваслаўнага манастыра.

Перш, чым перайсці да аналізу твора С. Тарасава мы паслухаем

выступленні прадстаўнікоў груп “ Гісторыкі” і “Даследчыкі”.

- Што вы ведаеце пра Еўфрасінню Полацкую?

Паведамленні групы “Гісторыкі”.

Паведамленне 1.Вядома, што да таго, як Еўфрасіння пайшла ў

манастыр, яе імя было Прадслава . Жыла яна ў багатай сям’і. Калі споўнілася 12 гадоў, Прадслава пайшла ў манастыр, дзе перапісвала кнігі.

Паведамленне 2.Прадслава прыходзіць у манастыр. Яе цётка, удава

князя Рамана Усяславіча, якая была ігуменняй, імкнецца яе адгаварыць. Але Прадслава дабіваецца свайго і пад імем Еўфрасіння таемна ад бацькоў прымае пострыг, ахвяруючы сябе Хрысту. Даведаўшыся пра ўчынак дачкі, князь Святаслаў-Георгій ад гора рваў на галаве валасы, а княгіня Сафія галасіла па Прадславе, як па нябожчыцы.

Паведамленне 3.Я ведаю, што ў манастыры яна шчыра малілася, а

таксама прадавала кнігі, грошы ж аддавала бедным людзям.

Паведамленне 4. Я чытала пра крыж, які для Еўфрасінні зрабіў Лазар

Богша. Гэты крыж быў вельмі каштоўны для Беларусі, але, на жаль, ён знік у час вайны.

- Такім чынам, мы выявілі вашы веды пра Еўфрасінню Полацкую.

Апавяданне Сяргея Тарасава раскажа нам пра дзейнасць Еўфрасінні

Полацкай. Імя Сяргея Тарасава вам невядома, таму пра яго нам раскажа

група “ Даследчыкі”.

Паведамленні групы “ Даследчыкі”.

Паведамленне 1.Сяргей Васільевіч Тарасаў – кандыдат гістарычных

навук. З 1982 па 2006 год працаваў у Інстытуце гісторыі Нацыянальнай

акадэміі навук Беларусі. Быў загадчыкам аддзела археалогіі сярэдневяковага перыяду. Даследаваў старажытны Мінск, праводзіў раскопкі. Аўтар больш за 50 навуковых прац, аўтар падручніка “Мая Радзіма – Беларусь” для 4 класа.

Паведамленне 2.Аўтар кніг для дзяцей і падлеткаў “Вясёлы ветрык”,

“Фрэскі”, сааўтар мастацкіх зборнікаў. Ён быў вядучым шэрагу тэлепраграм на беларускім тэлебачанні: “Скарбы беларускай гісторыі”, “Кола часу” і іншых.

Першаснае ўспрыманне твора

Аналіз твора па агульных пытаннях:

- Зачытайце радкі пра старадаўні Полацк, у якім гадавалася

Прадслава.

Хочацца, адзначыць, што, па меркаваннях вучоных, менавіта ў Полацку

знаходзіцца цэнтр Еўропы. Можа, гэта і , сапраўды, так, бо не адну славутую і знакамітую асобу нарадзіла гэта зямля . Полацк і ў старажытнасці,і зараз прыгожы, усё тут дыхае гісторыяй.

- Куды спяшаецца Прадслава?

- Чаму ў горадзе добра ведалі дзяўчынку? Чым яна вызначалася?

- Які шлях выбрала сабе Прадслава? Чаму?

- Чаму яна не вышла замуж?

- Дзе спачатку жыла Еўфрасіння? Чым займалася?

- Які манастыр пабудавалі пад Полацкам? ( Спаскі)

- Чаму цягнуліся сюды людзі?

- Якія справы сталі для Еўфрасінні важнымі і галоўнымі ў жыцці?

- Чым яна заслужыла шырокую вядомасць, людскую любоў і

ўдзячнасць?

- Да чаго Еўфрасіння заклікала людзей? Якія яе павучэнні і запаветы

трэба ведаць?

Фізкультхвілінка

Усе дружна ўсталі і пацягнуліся. Зараз мы з вамі здзейснім рытуал.

Цягніцеся як мага вышэй да столі, а, калі зможаце, то і да самаго сонейка. Схапіце рукамі тую нябачную нітку і паднясіце да свайго сэрца. Будзем лічыць, што гэта нітка – ваш поспех, ваша шчасце. Зараз раскіньце рукі на поўную шырыню – чым шырэй, тым даўжэйшай будзе ваша нітка. А зараз зматайце яе ў клубок і пакладзіце ў кішэню, няхай вам заўсѐды шанцуе.

Сядайце на свае месцы будзем працаваць далей, каб спадарыня мова

дазволіла нам прадягнуць наша падарожжа ў мінулае далей.

Аналіз твора па пытаннях да кожнай групы:

Група “Даследчыкі”:

1. Чым прывабіў вас вобраз Еўфрасінні ў творы С. Тарасава?

2. На што вы звярнулі асаблівую ўвагу? Абгрунтуйце чаму.

Група “ Чытальнікі”:

1. За якое дабро людзі дзякавалі Еўфрасінні?

2. Знайдзіце і зачытайце ў тэксце радкі, якія перадаюць гонар за

справы Еўфрасінні Полацкай, за радасць ад усведамлення таго, што яна дачка зямлі беларускай.

Група “Гісторыкі”:

1. Вызначце галоўную думку твора С. Тарасава.

2. Растлумачце сэнс радкоў эпіграфа да ўрока.

Прагляд відэа

А зараз, калі ласка, паглядзіце невялікі відэафільм пр Еўфрасінню

Полацкую. Ён дапаможа сістэматызаваць нашы веды пра беларускую

асветніцу і закончыць выкананне праекта.

Выкананне і абарона праекта

- Еўфрасіння Полацкая – заступніца Беларусі. У праваслаўі існуюць

розныя формы ўшанавання святых. Адна з іх – гэта святкаванне 5 чэрвеня дня памяці Еўфрасінні Полацкай.

4. Падвядзенне вынікаў, выстаўленне адзнак

Тэст

1. Якое імя было ў Еўфрасінні Полацкай да пострыгу?

а) Еўдакія ; б) Прадслава; в) Еўпраксія

2. Як звалі бацьку Еўфрасінні ?

а) Рагвалод; б) Святаслаў-Георгій; в) Усяслаў

3. Колькі гадоў было Еўфрасінні, калі яна прыйшла ў

манастыр?

а) 16; б) 20; в) 12

4. Настаяцельніцай якога манастыра стала Еўфрасіння?

а) Спаскага; б) Мірскага; в) Сафійскага сабора

5. Кім па замове Еўфрасінні Полацкай быў зроблены крыж?

а) Рагвалодам; б) Іаанам; в) Лазарам Богшам

6. Дзе памерла Еўфрасіння Полацкая?

а) у Полацку; б) у Іерусаліме

7. Калі святкуецца дзень памяці Еўфрасінні Полацкай?

а) 5 мая; б) 5 чэрвеня; в) 6 ліпеня

- На ўроку мы даведаліся…

- Вучыліся…

- Можам прымяніць свае веды…

Заключнае слова настаўніка

У Евангеллі ёсць цудоўная прытча пра сейбіта, які ранняй вясной

выйшаў у поле, каб пасеяць зерне. Ідзе сейбіт па свежых барознах і старанна

рассейвае насенне. Частка зерня падае пры дарозе, частка – на камяністую

глебу ці ў зямлю, зарослую калючкамі. Але тое, што ўпала на добрую глебу,

дасць у сто раз багацейшы ўраджай.

Вось такім першым сейбітам духоўнага насення – была наша славутая

Прадслава са слаўнага горада Полацка, якая ў XII стагоддзі зразумела

вялікую ролю асветы ў жыцці народа і аддала гэтай справе ўсе свае сілы.

4.     Д/з Пытанні 8-9 с. 204.